Cisza wyborcza 2023! Warto wiedzieć, czego nie wolno robić podczas trwania ciszy [INFO]

Państwowa Komisja Wyborcza w sprawie tzw. ciszy wyborczej i referendalnej. Od kiedy obowiązuje cisza wyborcza i na czym dokładnie polega? Czego nie wolno robić w czasie ciszy wyborczej i jakie kary grożą za jej naruszenie ciszy wyborczej?

Państwowa Komisja Wyborcza poinformowała, że kampania wyborcza i kampania referendalna kończą się 13 października 2023 r. o godz. 24:00. Wynika to z art. 124 Kodeksu wyborczego i  art. 38 ustawy z 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym.

Od tej chwili, aż do zakończenia głosowania trwa tzw. cisza wyborcza, podczas której zabronione jest prowadzenie agitacji wyborczej w jakiejkolwiek formie, w szczególności zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych (art. 107 § 1 Kodeksu wyborczego).

Zabronione jest również prowadzenie kampanii referendalnej w jakiejkolwiek formie, w szczególności zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek (art. 39 § 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym). 

Naruszenia tych zakazów mogą skutkować sankcją karną, w związku z czym będą podlegać ocenie organów ścigania i sądów. Dlatego Państwowa Komisja Wyborcza apeluje o powstrzymanie się od wszelkich działań, które mogłyby zostać uznane za prowadzenie agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w czasie, gdy jest to zabronione.

Zachęcanie lub zniechęcanie do udziału w wyborach i referendum

Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśniła też, że zachęcanie lub zniechęcanie do udziału w wyborach nie stanowi agitacji wyborczej w rozumieniu przepisów Kodeksu wyborczego. Działania o takim charakterze mogą więc być prowadzone po zakończeniu kampanii wyborczej przez podmioty nieuczestniczące w wyborach i pod warunkiem, że działania te są wolne od wszelkich elementów agitacji wyborczej. 

Zdaniem PKW, podejmowanie takich działań przez uczestniczące w wyborach komitety wyborcze lub partie polityczne w czasie ciszy wyborczej naruszałoby natomiast zakaz prowadzenia w tym czasie agitacji wyborczej. 

Zakaz agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w siedzibach komisji wyborczych

Agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje, jest zabroniona – wynika to z art. 107 § 2 Kodeksu wyborczego. Podobnie zabronione są wszelkie formy kampanii referendalnej w lokalu komisji obwodowej oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje (art. 39 ust. 2 ustawy o referendum ogólnokrajowym). W szczególności w dniu głosowania w lokalu wyborczym nie powinny być eksponowane żadne napisy, symbole, obrazy, znaki, także na elementach ubioru, manifestujące poglądy w sprawach politycznych lub społecznych, które kojarzone są z uczestniczącymi w wyborach podmiotami i mogą być przez wyborców odbierane jako forma agitacji wyborczej lub kampanii referendalnej. 

Zakaz publikacji wyników sondaży opinii publicznej

Ponadto Państwowa Komisja Wyborcza poinformowała, że w czasie ciszy wyborczej i referendalnej zabronione jest również:
– podawanie do publicznej wiadomości wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyników wyborów oraz wyników sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania (art. 115 § 1 Kodeksu wyborczego) oraz 
– podawanie do wiadomości publicznej wyników badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań głosujących w referendum i wyników referendum oraz sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania (art. 41 ust. 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym). 

Nie trzeba usuwać materiałów wyborczych i referendalnych

Jak wskazała PKW, przepisy Kodeksu wyborczego i ustawy o referendum ogólnokrajowym nie wymagają usunięcia z przestrzeni publicznej z chwilą zakończenia kampanii wyborczej i referendalnej wcześniej rozpowszechnionych materiałów wyborczych i referendalnych. Materiały te nie mogą być jednak przemieszczane ani modyfikowane. Ze względu jednak na zakaz agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w siedzibach komisji wyborczych materiały znajdujące się w tych siedzibach muszą być usunięte przed rozpoczęciem głosowania. W razie stwierdzenia, że na terenie nieruchomości, na którym mieści się lokal wyborczy, znajdują się materiały wyborcze lub referendalne, obwodowa komisja wyborcza obowiązana jest je usunąć. 

Kampania wyborcza i referendalna w Internecie

Przepisy Kodeksu wyborczego i ustawy o referendum ogólnokrajowym nie regulują odrębnie zasad prowadzenia agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w Internecie. PKW stwierdza więc, że do materiałów publikowanych w Internecie mają zatem zastosowanie wszystkie wskazane wyżej zasady.

Kary za naruszenie ciszy wyborczej

Naruszenia wyżej wymienionych zakazów są karalne (art. 494 § 1 pkt 4, art. 498 i art. 500 Kodeksu wyborczego oraz art. 80 pkt 1, art. 84 i art. 85 ustawy o referendum ogólnokrajowym).

Kodeks wyborczy:

Art. 494. § 1. Kto, w związku z wyborami, prowadzi agitację wyborczą:
1) na terenie urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie jednostek wojskowych lub innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
4) w lokalu wyborczym lub na terenie budynku, w którym lokal się znajduje
– podlega karze grzywny.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi agitację wyborczą na terenie szkół wobec uczniów.

Art. 498. Kto, w związku z wyborami, w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania prowadzi agitację wyborczą
– podlega karze grzywny.

Art. 500. Kto, w związku z wyborami w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, podaje do publicznej wiadomości wyniki przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych lub przewidywanych wyników wyborów, lub wyniki sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania
– podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 złotych.

Ustawa o referendum ogólnokrajowym:

Art. 80. Kto prowadzi kampanię referendalną:
1) w lokalu komisji obwodowej lub na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego oraz sądów,
4) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych
– podlega karze grzywny.