Od dawna Nowy Rok na całym świece witany jest niebem rozświetlonym przez fajerwerki.
Dla wielu osób jest to nieodłączny element tej wyjątkowej nocy, a nawet jej tradycja. Jednak zaczęły pojawiać się głosy, że wyroby pirotechniczne źle wpływają na środowisko. Czy faktycznie są powody, by tak sądzić?
Dyskusja na temat wydarzeń z użyciem pirotechniki zazwyczaj nie jest poparta rzetelnymi argumentami czy badaniami, ani ze strony przeciwników, ani zwolenników tej formy rozrywki. Aby to zmienić, pierwsza w Polsce Fundacja Rozwoju i Edukacji Pirotechnicznej zleciła Wojskowej Akademii Technicznej opracowanie badań, których celem była rzetelna ocena sytuacji i przedstawienie wszystkim stronom zaangażowanym w dyskusję realnego wpływufajerwerków na środowisko.
– Do tej pory nikt w Polsce nie zbadał wpływu pirotechniki na środowisko. Jedyne, na czym mogliśmy się opierać, to opracowania z innych państw. Dlatego też jako Fundacja zdecydowaliśmy się zlecić badania, które wyjaśniłyby faktyczne zagrożenie dla ekosystemu, jakie niesie za sobą używanie fajerwerków. – mówi Aneta Siwarga z Fundacji Rozwoju i Edukacji Pirotechnicznej.
Jak wygląda wpływ pirotechniki na środowisko?
Grupa badawcza z WAT-u przeanalizowała proces spalania fajerwerków. Głównymi produktami stałymi, powstającymi w wyniku spalania mieszanin pirotechnicznych, są tlenki metali (Al2O3, MgO, BaO), sole (K2CO3, KCl) oraz sadza i pył miedziany (C, Cu). Powstające tlenki metali wykazują głównie działanie drażniące, ryzyko śmiertelnego zatrucia praktycznie nie istnieje. Generowane sole potasu także nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Potencjalnie kancerogennym związkiem jest sadza, natomiast pył miedziany, mimo niskiej szkodliwości, może akumulować się w organizmie. Wymienione powyżej substancje nie stanowią zagrożenia dla środowiska, z wyjątkiem BaO (tlenek baru). Jednakże dzisiejsza pirotechnika szkodliwy tlenek zastępuje innymi,nieszkodliwymi związkami, takimi jak wapń, beryl czy magnez.
Pirotechnika a wyroby tytoniowe
Przede wszystkim, ilość substancji kancerogennych lub potencjalnie kancerogennych, emitowanych w wyniku spalania mieszanin pirotechnicznych, jest minimalna. Dla porównania, zdecydowanie bardziej szkodliwe dla środowiska jest chociażby palenie wyrobów tytoniowych. W raporcie GIS na temat postaw wobec palenia tytoniu odnotowano, iż w ciągu roku tylko w Polsce wypala się około 64,37 mln papierosów, a każdy z nich wytwarza 500 mg dymu.
Roczna emisja do atmosfery dwutlenku węgla powstałegow wyniku spalania mieszanin pirotechnicznych, jest wielokrotnie niższa niż na przykład w przypadku przemysłu i transportu. Natomiast sama emisja tlenku węgla w przypadku pirotechniki i wyrobów tytoniowych jest zbliżona.
Reasumując, użytkowanie wyrobów pirotechniki widowiskowej w Polsce stanowi znikome zagrożenie dla środowiska, szczególnie w porównaniu do ekspozycji na zanieczyszczenia generowane w wyniku działalności przemysłowej, transportu oraz palenia wyrobów tytoniowych.Co ważniejsze, związki emitowane do atmosfery przez fajerwerki nie mają długofalowego wpływu na środowisko.
Czy istnieją jakieś alternatywy dla pirotechniki?
Intuicyjnie mogłoby się wydawać, że fajerwerki powinny zostać zastąpione pokazami laserowymi. Jednak niewiele osób ma świadomość, że aby taki pokaz mógł się odbyć, konieczne jest wygenerowanie długotrwałego zadymienia, zwanego sztuczną mgłą. Stacje pomiarowe wykazują wtedy o wiele wyższe wskaźniki zanieczyszczenia, co dowodzi, że wykorzystanie laserów wcale nie jest bardziej ekologiczną alternatywą – wręcz przeciwnie. Nie można również zapominać o ogromnych kosztach przygotowania pokazów laserowych. Z raportu WAT wynika, że są one od kilku do kilkunastu razy wyższe w stosunku do organizacji pokazów sztucznych ogni, a ich realizacja wymaga zastosowania ogromnej ilości energii generowanej za pomocą agregatów prądotwórczych zasilanych paliwem.
– Producenci pirotechniki wciąż pracują nad kolejnymi rozwiązaniami, które jeszcze bardziej mają ograniczyć emisję jakichkolwiek negatywnych związków do atmosfery. Branża pirotechniczna chce udowodnić, że chęć dobrej zabawy i kontynuowania długiej tradycji fajerwerków wcale nie musi odbywać się kosztem środowiska – ocenia Aneta Siwarga.
