Niepełnosprawność jest obecnie jednym z ważniejszych problemów nie tylko społecznych, ale i ekonomicznych. Dotyka ona członków każdej społeczności. Szacuje się, że na całym świecie dotyka ok. 15 % społeczeństwa (podobnie w Kaliszu wg ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego 14,79 %). Wobec faktu, że niepełnosprawność dotyka pośrednio rodziny osób niepełnosprawnych skala zjawiska jest jeszcze większa. Są to problemy poczynając od medycznych, psychologicznych, społecznych, na zawodowych kończąc.
Rozwiązaniem części tych problemów wg kompetencji określonych przepisami prawa zajmuje się samorząd terytorialny, a bezpośrednio poszczególne wydziały Urzędu Miasta Kalisza, jednostki organizacyjne miasta, np. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej oraz organizacje pozarządowe, współpracujące z Miastem Kalisz.
Działalność Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kaliszu ukierunkowana jest na pomoc osobom niepełnosprawnym dwuaspektowo. Pierwsze wsparcie kierowane z pomocy społecznej jest postrzegane jako pomoc osobom niepełnosprawnym skrajnie zależnym od innych osób, nieumiejącym poradzić sobie samodzielnie w życiu. Pomoc polega na zapewnieniu bytu ‒ minimum egzystencji, dla osób pozbawionych własnego źródła dochodu oraz opieki dla osób niesamodzielnych, którym rodzina nie jest w stanie zapewnić wymaganej opieki.
– zasiłki stałe wypłacane osobom niepełnosprawnym ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, których dochód lub dochód na osobę w rodzinie był niższy od kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej, otrzymywało odpowiednio w 2015 r. ‒ 786 osób, w 2016 r. ‒ 821 osób, w 2017 r. ‒ 877 osób, do września 2018 r. ‒ 808 osób. Wydatki na zasiłki stałe w okresie 4 lat wyniosły ponad 16 milionów zł. Z powodu niepełnosprawności, łącznie z innymi formami pomocy skorzystało: w 2015 r. ‒1354 osoby; w 2016 r. ‒ 1516 osób; w 2017 r. ‒ 1582 osoby; do września 2018 r. ‒ 1307 osób – mówi Eugenia Jahura, Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kaliszu.
Osobom niesamodzielnym, wymagającym wsparcia innych osób w wykonywaniu codziennych czynności domowych przyznawana jest pomoc w formie usług opiekuńczych. Średnio z usług opiekuńczych rocznie korzysta 600 osób. W ciągu 4 lat wydatkowano kwotę 11.536.654 zł za 727.446 godzin. Bezpośrednim realizatorem usług jest Polski Komitet Pomocy Społecznej i Polski Czerwony Krzyż. Osobom dorosłym z zaburzeniami psychicznymi są przyznawane specjalistyczne usługi opiekuńcze – średnio 60 osób rocznie.
Od 12.10.2016 r. rozpoczęto realizację specjalistycznych usług opiekuńczych dla dzieci z zaburzeniami rozwoju. Średnio miesięcznie pomocą objętych jest 28 dzieci. Usługi świadczą: Fundacja „Papilio”; Fundacja „Nowa Nadzieja” oraz firma „Medikor”. W ciągu 4 lat na specjalistyczne usługi opiekuńcze wydatkowano kwotę 2.585.610 zł za 123.591 godzin.
– Usługi opiekuńcze mogą być świadczone również w ośrodkach wsparcia. W Kaliszu tę funkcję dla 110 mieszkańców wypełnia Dzienny Dom Pomocy Społecznej w Kaliszu przy ul. Cegielnianej 6 oraz Środowiskowy Dom Samopomocy „Tulipan” w Kaliszu obejmujący swoim wsparciem 50 osób niepełnosprawnych intelektualnie – dodaje dyrektor MOPSu.
W 2017 r. utworzono placówkę krótkookresowego pobytu dla osób z demencją i chorobą alzheimera. Z pobytu dziennego w placówce korzysta 20 osób. Dla 2 osób przygotowano miejsca na krótki okres pobytu całodobowego (kilku dni). Placówka uzupełnia wachlarz wsparcia dla osób niesamodzielnych umożliwiając im pozostanie w społeczności lokalnej zamiast np. pobytu w domu pomocy społecznej czy zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym. Miasto Kalisz od października 2018 r. przejęło w całości finansowanie placówki i jest to kwota 75 tys. zł w bieżącym roku. Wcześniej funkcjonowanie placówki i jej wyposażenie było sfinansowane ze środków Unii Europejskiej.
– MOPS prowadzi dwa mieszkania chronione dla osób z zaburzeniami psychicznymi, dla osób starszych i niepełnosprawnych – przy ul. Granicznej 1 dla 12 osób i przy ul. Częstochowskiej 45 dla 7 osób. W miesiącu grudniu bieżącego roku ma być uruchomione kolejne mieszkanie chronione dla 6 osób niepełnosprawnych przy ul. Widok. Dofinansowanie na remont mieszkania uzyskano od Wojewody Wielkopolskiego – mówi E. Jahura.
– W Kaliszu funkcjonuje jeden Dom Pomocy Społecznej przy ul. Winiarskiej 26 na 180 miejsc dla osób przewlekle somatycznie chorych. Jest to niewystarczająca ilość miejsc dla mieszkańców Kalisza, w związku z czym nasi mieszkańcy przebywają w domach pomocy społecznej na terenie innych powiatów. Pomoc instytucjonalna jest najdroższą formą pomocy. Poza odpłatnością osób przebywających w domach pomocy społecznej miasto Kalisz musiało ponieść wydatki za swoich mieszkańców: w 2014 r. 5 943 159 zł za 290 osób; w 2015 r. 6 358 925 zł za 307 osób; w 201 6r. 6 908 530 zł za 433 osób; w 2017 r. 7 414 459 zł za 338 osób; za I półrocze 2018 r. 4 124 298 zł za 332 osoby. Łącznie wydatki za lata 2014-2018 wyniosły 30 749 371 zł.
Drugim wsparciem dla osób niepełnosprawnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej jest pomoc ukierunkowana przede wszystkim na rehabilitację społeczną oraz w mniejszym zakresie na rehabilitację zawodową. Zadania wynikające z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych są finansowane ze środków PFRON otrzymywanych przez miasto Kalisz wg określonego algorytmu.
Ogólna kwota środków PFRON w latach 2014-2018 wynosiła:
- Na realizację zadań powiatowych – 12 743 749 zł
- Na realizację programu Aktywny Samorząd – 1 160 077 zł
- Najwięcej środków, tj. 6 249 645 zł przeznaczono na dofinansowanie działalności 2 warsztatów terapii zajęciowej o łącznej liczbie 95 uczestników.
Osobom niepełnosprawnym przyznawane jest dofinansowanie do przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych ‒ w okresie 4 lat 4775 wniosków rozpatrzono pozytywnie.
Bardzo dużym zainteresowaniem osób niepełnosprawnych cieszy się dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych ‒ pozytywnie rozpatrzono 1040 wniosków. Odmów nie otrzymywały tylko dzieci. Turnus rehabilitacyjny jako rehabilitacją społeczną, która ma na celu integrację społeczną i turnus zawiera tylko elementy rehabilitacji leczniczej w postaci dwóch zabiegów fizykalnych.
Przez okres ostatnich 4 lat przystosowano mieszkania dla potrzeb osób niepełnosprawnych oraz dofinansowano inne udogodnienia ułatwiające codzienne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w 190 przypadkach (najczęściej było to przystosowanie łazienki), natomiast z zadań rehabilitacji zawodowej to 12 dofinansowań na rozpoczęcie działalności gospodarczej przez osoby niepełnosprawne oraz przyznanie 14 podmiotom gospodarczym dofinansowania na stworzenie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Kaliszu realizuje również program „Aktywny Samorząd”, który jest finansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W ramach programu w latach 2014-2018 złożonych zostało 427 wniosków. Pozytywnie rozpatrzono 392 wniosków na łączną kwotę 1 160 077 zł, w tym dofinansowanie kosztów kształcenia 710 887 zł ( średnio 40 rocznie ).
Program umożliwia uzyskanie między innymi wsparcia przez osoby niepełnosprawne w następujących obszarach:
- Pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym,
- Pomoc w zamontowaniu udogodnień funkcjonalnych do samochodu osobowego,
- Pomoc w zakupie specjalistycznego sprzętu komputerowego i elektronicznego,
- Pomoc w naprawie wózka o napędzie elektrycznym,
- pomoc w zakupie protezy kończyny na III poziomie jakości,
- Pomoc w opłaceniu osobom niepełnosprawnym pobytu dziecka w przedszkolu, żłobku.
– Istotnym zadaniem jest świadczenie usług transportowych na rzecz osób niepełnosprawnych. Dzięki specjalnie przystosowanemu samochodowi, osoby niepełnosprawne z dysfunkcją narządu ruchu mają ułatwiony dostęp do placówek służby zdrowia, urzędów, placówek kulturalnych, edukacyjnych, możliwość dojazdu na turnus rehabilitacyjny – mówi Janusz Sibiński. – Chcąc ułatwić osobom niepełnosprawnym skorzystania z różnego rodzaju uprawnień poprzez składanie wniosków za pośrednictwem internetu, jesteśmy na etapie wdrażania specjalnego programu , szkolenia 5 pracowników i zaopatrzenia ich w tablety za pomocą których będą pomagać osobom niepełnosprawnym w składaniu wniosków jeżeli sami tego uczynić nie będą mogli – dodaje.
