Park-Arboretum Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie jest jednym z najstarszych i największych ogrodów założonych w stylu angielskim, tłumnie odwiedzany przez mieszkańców regionu i turystów. Poznajcie historię powstania Muzeum Leśnictwa i samego OKL.
Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie działa w strukturze Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Jako samodzielna jednostka organizacyjna został powołany w grudniu 1986 roku, jednak pierwsze kroki w kierunku jego utworzenia poczyniono już w latach 70. XX wieku, kiedy to zapadła decyzja o lokalizacji Muzeum Leśnictwa na terenie dziewiętnastowiecznego założenia zamkowo-parkowego w Gołuchowie.
Koncepcja utworzenia muzeum leśnictwa pojawiła się podczas jednego z pierwszych posiedzeń Galicyjskiego Towarzystwa Leśnego pod koniec XIX wieku. Potrzebę powstania tego typu muzeum ogłoszono w formie apelu w 1894 roku w czasie trwania Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie, na której prezentowano dorobek polskich leśników. Do treści apelu powracano wielokrotnie przy okazji różnych zjazdów, konferencji i następnych tego rodzaju wystaw.
W 1937 roku we Lwowie podczas XV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich przyjęto uchwałę, w której podkreślono, iż utworzenie muzeum leśnictwa jest konieczne ze względu na role jaką lasy odgrywają w ekonomii przyrody, w gospodarstwie krajowym i obronie kraju. Krótko przed II wojną światową Dyrektor Naczelny Lasów Państwowych powołał muzeum leśnictwa przy Instytucie Badawczym Leśnictwa w Warszawie, jednak wybuch wojny przeszkodził w jego tworzeniu.
Powojenna rzeczywistość, oraz trudna sytuacja gospodarcza i polityczna kraju nie sprzyjały realizacji powyższego zamysłu. Przez kolejnych 20 lat leśnictwo prezentowano jedynie jako integralną część okresowych wielotematycznych wystaw. Dopiero w latach 60 XX wieku powrócono do idei utworzenia muzeum leśnictwa. Ponawiane interwencje ze strony Komisji Historii Leśnictwa Polskiego Towarzystwa Leśnego zaowocowały wydaną 1 czerwca 1968 roku decyzją Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, Romana Gesinga, w sprawie utworzenia Muzeum Leśnictwa i Drzewnictwa z tymczasową siedzibą w Krakowie-Przegorzałach. Pełnomocnikiem Ministra ds. organizacji muzeum został doc. dr inż. Stanisław Fiołek. Minister powołał także 20-osobową Radę Muzealną pod przewodnictwem mgr inż. Stanisława Smólskiego. Brak formalnej zgody władz Krakowa na lokalizację muzeum oraz niedostateczne środki finansowe spowodowały, że doc. dr inż. S. Fiołek zajmował się głównie gromadzeniem muzealiów.
Na początku lat 70 władze powiatu pleszewskiego wysunęły propozycję zorganizowania Muzeum Leśnictwa w Gołuchowie na terenie dziewiętnastowiecznej posiadłości Jana hr. Działyńskiego i jego małżonki księżnej Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej, która w 1893 roku ustanowiła Ordynację Gołuchowską Książąt Czartoryskich. Po roku 1945 majątek w Gołuchowie został przejęty przez Skarb Państwa. Okres powojenny zaznaczył się bardzo niekorzystnie zarówno w użytkowaniu zabytkowych obiektów, które stopniowo niszczały, jak również w parku, gdzie każdego roku ginęły cenne przyrodnicze okazy. Jedynie przekazanie całego zespołu w ręce jednego użytkownika, który zapewniłby fachową opiekę parkowi i zabytkowym budynkom mogło zmienić pogarszającą się z roku na rok sytuację. W 1951 roku cały zespół w Gołuchowie przekazany został Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu, która zorganizowała tutaj placówkę naukową i zabezpieczyła przed dewastacją i zniszczeniem cenne arboretum. Mimo poważnego wkładu pracy uczelnia nie była w stanie finansować prac konserwatorskich zabytkowych budynków, przede wszystkim Oficyny, którą zamieszkiwała miejscowa ludność.
Z dniem 1 stycznia 1974 roku park gołuchowski wraz z zespołem zabytkowych budowli przekazano Okręgowemu Zarządowi Lasów Państwowych w Poznaniu (z wyjątkiem Zamku, który w 1951 roku przejęło Muzeum Narodowe w Poznaniu). W związku z tym powstał ”Zespół ds. organizacji Muzeum Leśnictwa” pod kierunkiem mgr inż. Wojciecha Wilusza z udziałem mgr inż. Juliana Jeszke, pełniącego obowiązki kierownika parku i szkółki.
W 1975 roku przeprowadzono wizję lokalną, której rezultatem było wydanie przez Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego ostatecznej decyzji o zlokalizowaniu Muzeum Leśnictwa w Gołuchowie. W tym też roku przewieziono z Krakowa zgromadzone zbiory w liczbie 350 muzealiów leśnych, głównie technicznych, a także ponad 2 tys. książek, czasopism i archiwaliów. W 1976 roku powołano Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie, który znajdował się w strukturze organizacyjnej Nadleśnictwa Taczanów – OZLP Poznań.
W 1977 roku powołano 18-osobową Radę Naukową Muzeum Leśnictwa jako organ doradczy i opiniodawczy, a jej przewodniczącym został prof. zw. dr hab. Bohdan Kiełczewski. Następne lata to prace remontowo-konserwatorskie oraz realizacja przygotowanego scenariusza stałych wystaw. W dniu 29 czerwca 1983 roku otwarta została pierwsza stała wystawa ”Technika leśna” w dawnych stajniach, w obiekcie zwanym historycznie Dybul, zaś trzy lata później 4 października 1986 roku nastąpiło oficjalne otwarcie Muzeum Leśnictwa w odrestaurowanej Oficynie.
Od 1 stycznia 1987 roku Ośrodek Kultury Leśnej funkcjonuje jako jednostka samodzielna w strukturach Lasów Państwowych. Obecnie zajmuje powierzchnię blisko 200 ha i organizacyjnie jest to Park-arboretum na terenie którego znajdują się zabytkowe obiekty: Kasa – siedziba administracji OKL, Oficyna, Dybul oraz budynki podworskie, które stanowią kompleks wystawienniczo-edukacyjny.
PZA / za Nela Moderzejewska
